بندگان صالح خدا

 حضرت زين العابدين عليه السلام، از حضرت ربّ العزّه درخواست كرد كه او را به درجات صالحان و مراتب مؤمنان برساند، در اين زمينه به آياتى از قرآن و روايات توجه كنيد:

الا انَّ اوْلِياءَ الّلهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُونَ* الَّذينَ آمَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُونَ» «1»

آگاه باشيد! يقيناً دوستان خدا نه بيمى بر آنان است و نه اندوهگين مى‏شوند.

* آنان كه ايمان آورده‏اند و همواره پرهيزكارى دارند.

الَّذينَ انْ مَكَّنّاهُمْ فِى الْارضِ اقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّكاةَ وَ امَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ» «2»

همانان كه اگر آنان را در زمين قدرت و تمكّن دهيم، نماز را برپا مى‏دارند، و زكات مى‏پردازند، و مردم را به كارهاى پسنديده وا مى‏دارند و از كارهاى زشت بازمى‏دارند؛ و عاقبت همه كارها فقط در اختيار خداست.

انَّ الَّذينَ هُمْ مِنْ خَشْيَةِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ* وَ الَّذينَهُمْ بِآياتِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُونَ* وَ الَّذينَهُمْ بِرَبِّهِمْ لايُشْرِكُونَ* وَ الَّذينَ يُؤْتُونَ ما آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ انَّهُمْ إلَى‏ رَبِّهِمْ راجِعُونَ* اولئِكَ يُسارِعُونَ فِى الْخَيْراتِ وَ هُمْ لَها سابِقُونَ» «3»

يقيناً آنان كه از بيم پروردگارشان هراسان و نگرانند،* و آنان كه به آيات پروردگارشان ايمان مى‏آورند.* و آنان كه به پروردگارشان شرك نمى‏ورزند.* و آنان كه آنچه را [از زكات و ديگر انفاقات در راه خدا] مى‏پردازند، و در حالى كه دل‏هايشان از اين كه به سوى پروردگارشان [براى محاسبه دقيق‏] باز مى‏گردند، ترسان است.* اينانند كه در كارهاى خير مى‏شتابند، و در [انجام دادن‏] آن [از ديگران‏] پيشى مى‏گيرند.

رِجالٌ لاتُلهِيهِمْ تِجارَةٌ وَ لابَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللّهِ وَ اقامِ الصَّلاةِ وَ إِيتاءِ الزَّكاةِ يَخافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فيهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصارُ» «4»

مردانى كه تجارت و داد و ستد آنان را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و پرداخت زكات باز نمى‏دارد، [و] پيوسته از روزى كه دل‏ها و ديده‏ها در آن زير و رو مى‏شود، مى‏ترسند.

خصال صالحان در سوره فرقان‏

 خداوند متعال در سوره فرقان، خصال صالحان ومؤمنان را چنين بيان مى‏كند:

1- راه رفتن به تواضع و فروتنى.

2- برخورد با جاهلان با سلامت نفس.

3- سجده و قيام در تاريكى شب.

4- دعا ودرخواست براى دفع عذاب قيامت.

5- انفاق نه در حد اسراف و نه آلوده به بخل.

6- جلوه توحيد خالص در قلب.

7- خوددارى از خونريزى.

8- خوددارى از زنا و شهوت حرام.

9- پرهيز از شهادت ناحق.

10- برخورد كريمانه با اهل لغو.

11- با بصيرت و آگاهى و روشن بينى برخورد با آيات الهى.

12- دعا براى زنان و فرزندان در دنيا و آخرت باعث چشم روشنى است.

13- درخواست پيشوائى و رهبرى نسبت به اهل تقوا. «5» لاتَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوادُّونَ مَنْ حادَّ اللّهَ وَ رَسُولَهُ وَلَوْ كانُوا آباءَهُمْ اوْ أبْناءَهُمْ اوْ اخْوانَهُمْ اوْ عَشِيرَتَهُمْ اولئِكَ كَتَبَ فِى قُلُوبِهِمُ الْإيمانَ وَ ايَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَ يُدْخِلُهُمْ جَنّاتٍ تَجرِى مِنْ تَحْتِهَا الأنْهارُ خالِدينِ فيها رَضِىَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ اولئِكَ حِزْبُ اللّهِ الا انَّ حِزْبَ اللّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» «6»

گروهى را كه به خدا و روز قيامت ايمان دارند، نمى‏يابى كه با كسانى كه با خدا و پيامبرش دشمنى و مخالفت دارند، دوستى برقرار كنند، گرچه پدرانشان يا فرزاندانشان يا برادرانشان يا خويشانشان باشند. اينانند كه خدا ايمان را در دل‏هايشان ثابت و پايدار كرده، و به روحى از جانب خود نيرومندشان ساخته، و آنان را به بهشت‏هايى كه از زيرِ [درختانِ‏] آن نهرها جارى است درمى‏آورد، در آن جا جاودانه‏اند، خدا از آنان خشنود است و آنان هم از خدا خشنودند. اينان حزب خدا هستند، آگاه باش كه بى‏ترديد حزب خدا همان رستگارانند.

خصال صالحان در كلام امام سجّاد عليه السلام‏

 حضرت زين العابدين عليه السلام با صفات زير اولياى خدا و صالحان و مؤمنان را معرفى مى‏نمايد:

1- بجاآوردن واجبات الهى.

2- عمل كنندگان به سنّت رسول خدا.

3- پرهيز كننده از محرمات حق.

4- زاهد در امور زودگذر دنيا.

5- راغب به رحمت خدا.

6- طالب روزى حلال.

7- انفاق حقوق واجبه.

تفسير شيخ بهائى از صالحان و عارفان در ذيل حديث‏

عَنْ ابى عَبْدِاللّهِ عليه السلام قالَ: قالَ رَسُولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله: مَنْ عَرَفَ اللّهَ وَ عَظَّمَهُ مَنَعَ فاهُ مِنَ الْكَلامِ، وَبَطْنَهُ مِنَ الطَّعامِ، وَ عَفَّى نَفْسَهُ بِالصّيامِ وَ الْقِيامِ. قالُوا:

بِآبائِنا وَ امَّهاتِنا يا رَسُولَ اللّهِ هؤُلاءِ اوْلِياءُ اللّهِ؟ قالَ: انَّ اوْلِياءَ اللّهِ سَكَتُوا فَكانَ سُكُوتُهُمْ ذِكْراً، وَنَظَرُوا فَكانَ نَظَرُهُمْ عِبْرَةً، وَ نَطَقُوا فَكانَ نُطْقُهُمْ حِكْمَةٍ، وَ مَشَوْا فَكانَ مَشْيُهُمْ بَيْنَ النّاسِ بَرَكَةً، لَوْلَا الآجالُ الَّتى قَدْ كَتَبَ اللّهُ عَلَيْهِمْ لَمْ تَقِرَّ ارْواحُهُمْ فِى اجْسادِهِمْ خَوْفاً مِنَ الْعِقابِ وَ شَوْقاً الَى الثَّوابِ. «7»

حضرت صادق عليه السلام از رسول خدا صلى الله عليه و آله روايت مى‏فرمايد:

كسى كه خدا را شناخت و او را با بصيرت و بينايى تعظيم كرد، دهانش را از سخن منع مى‏كند، و شكمش را از طعام، مگر در حد ضرورت و به خصوص از حرام نگاه مى‏دارد، و نفسش را به روزه وقيام مى‏بندد، عرضه داشتند:

پدران و مادرانمان فدايت، اينان اولياى الهى هستند؟

فرمود: اولياى الهى ساكت شدند و سكوتشان ذكر است، و ديدند و ديدنشان عبرت است، و گفتند و گفتارشان حكمت است، و زندگى كردند و زندگيشان بين مردم بركت است، اگر اجل معينى كه خدا بر آنان ثبت كرده، نبود، روحشان از خوف عذاب و شوق ثواب در قفس بدن نمى‏ماند.

شيخ بهائى مى‏فرمايد:

اين حديث مشتمل بر نشانه‏هاى مهم عارفان و صفات اولياى كامل الهى است.

اول: صمت و سكوت و حفظ زبان از حرف ناصواب است كه اين حقيقت براى انسان باب نجات است.

دوم: جوع و گرسنگى كه كليد خيرات است.

سوم: زحمت و رنج نفس در عبادت به روزه روز و قيام شب.

چهارم: تفكر و انديشه كه بهتر از شصت سال عبادت است.

پنجم: ذكر است كه يك مورد آن كلمه توحيد است «لا اله الا اللَّه» كه جاى شرح و بسط فوق العاده دارد، و آن موكول به جاى خود است.

ششم: نظر به اعتبار است كه قرآن به آن دستور داده:

فَاعْتَبِرُوا يا اولِى الْأَبْصارِ» «8»

پس اى صاحبان بينش و بصيرت! عبرت گيريد.

هفتم: گفتن به حكمت است و آن سخنى است كه صلاح دنيا و آخرت در آن باشد.

هشتم: رساندن بركت و خير به مردم است.

نهم و دهم: خوف و رجا است. «9» همانند همه والهان و عاشقان و عارفان و نيازمندان، با تضرّع و زارى دست گدائى به پيشگاه مباركش دراز كنيم و از حضرتش بخواهيم، چنانچه زين العابدين عليه السلام خواست درجات صالحان و مراتب مؤمنان را به ما و به اهل و عيال ما هم عنايت كند، و شرّ شيطان و نفس امّاره را از ما بگرداند، و سوء حال ما را به حسن حال تبديل فرمايد، و آن نباشيم كه شوريده گلستان معرفت، حضرت فيض فرمايد:

(فيض كاشانى)

-----------------------------------------------------------------

(1)- يونس (10): 62- 63.

(2)- حج (22): 41.

(3)- مؤمنون (23): 57- 61.

(4)- نور (24): 37.

(5)- فرقان: (25): 63-/ 74.

(6)- مجادله (58): 22.

(7)- بحار الأنوار: 66/ 288، باب 37، حديث 23؛ وسائل الشيعة: 1/ 87، باب 20، حديث 207.

(8)- حشر (59): 2.

(9)- الكافى: 2/ 237، حديث 25؛ بحار الأنوار: 66/ 288، باب 37، حديث 23؛ وسائل الشيعة: 1/ 87، باب 20، حديث 207.

برگرفته کتاب تفسير و شرح صحيفه سجاديه جلد هشتم نوشته استاد حسین انصاریان