
در وداع با ماه مبارك رمضان
در وداع با ماه مبارك رمضان
― خداوندا اى آنكه ميل به گرفتن پاداش ندارى.
― و اى كسى كه از عطا و بخشش پشيمان نيستى.
― و اى آنكه به بنده ات پاداش برابر نمى دهى.
― بخشش تو، ابتدايى است و گذشت تو از باب تفضل است و كيفرت عين عدل است و فرمانت، خير و صلاح است.
― تو اگر چيزى ببخشى، همراه با منت نيست و اگر چيزى را ممنوع كنى، ظلم و ستم محسوب نمى شود.
― تو نسبت به آنكه شكر تو گويد، سپاسگزارى مى كنى و حال آنكه خود شكرت را به او الهام نموده اى.
― و عوض مى دهى به آنكه تو را بستايد و حال آنكه خود ستايش را به او آموخته اى.
― عيوب كسانى را مى پوشانى كه اگر مى خواستى رسوايشان مى ساختى. وجود تو شامل حال كسانى مى شود كه اگر بخواهى مى توانى آنها را محروم كنى. و هر دو گروه فوق به حق، شايسته ى رسوايى و محروميتند، اما اين تويى كه اساس كارت را بر تفضل نهاده اى و قدرت خود را در عفو و گذشت نشان مى دهى.
― با كسى كه در برابر تو سركشى مى كند، با بردبارى برخورد مى كنى و به كسى كه (با گناه) قصد ستم بر خويش دارد مهلت مى دهى و آنان را تا لحظه ى رجوع و بازگشت، به مداراى خود وعده مى دهى و تا زمان توبه از شتاب در عقاب آنان خوددارى مى كنى تا هلاكت هلاك شونده از جانب تو نباشد و آن كس كه شقى است، با نعمت تو گرفتار شقاوت نشود، مگر پس از عذر بسيار و حجتهاى پى در پى و آشكار. و اينها هم از عفو توست اى كريم، و بهره اى است از مهربانى تو اى خداى بردبار.
― تويى كه براى بندگانت درى به سوى عفوت گشوده اى و آن را « توبه » نام نهاده اى. و براى راهنمايى به سوى اين در، راهنمايى و حيانى گذاشته اى كه هرگز آن را گم نكنند و خود- كه نامت مبارك است- فرموده اى: به سوى خدا توبه كنيد، توبه اى پاك و خالص، بدان اميد كه خداوند گناهان شما را بپوشاند و شما را در بهشتى داخل سازد كه نهرها در آن جارى است.
― در روزى كه خداوند پيامبر صلى الله عليه و آله و آنان را كه به او ايمان آورده اند خوار نمى گرداند، نور آنان از پيش رو و از جانب راست آنان حركت مى كند (در حاليكه) آنان مى گويند: اى پروردگار ما، نور ما را كامل گردان و ما را بيامرز، كه تو بر هر كارى توانايى (8، تحريم). پس عذر كسى كه از اين منزل غفلت كند- بعد از اينكه تو در آن را گشوده اى و برايش راهنما قرار داده اى- چيست؟
― و تويى آنكه به نفع بندگانت، زياد خود را به مشقت و سختى مى اندازى و دوست مى دارى كه آنان در تجارت با تو سود ببرند و با وارد شدن بر تو و زيادت خواستن از تو رستگار شوند. و لذا تو خود- كه نامت مبارك و بلند است- فرموده اى: هر كس كار نيكى انجام دهد، ده برابر اجر مى برد و هر آن كس كه كار ناپسندى مرتكب شود، جز به اندازه ى همان عمل مجازات نمى شود (160، انعام).
― و نيز فرموده اى: مثل آنها كه اموال خودشان را در راه خدا انفاق مى كنند، مثل دانه اى است كه هفت خوشه مى روياند و در هر خوشه اى صد دانه است و خداوند به هر كس كه بخواهد چند برابر پاداش مى دهد. (261، بقره) و همچنين فرموده اى: كيست آن كس كه به خدا قرض نيكو بدهد تا در نتيجه خدا به او چندين برابر عطا فرمايد (245، بقره) و نيز نظير اين سخنان كه حسنات را چند برابر پاداش مى دهى در قرآن نازل فرموده اى.
― و تويى آنكه با گفتارت بندگان را نسبت به عالم غيب راهنمايى كردى و با ترغيب و تشويق، آنان را به سويى بردى كه از بهره ى كامل برخوردار شوند. حقايقى را به آنان نشان دادى كه اگر از آنان مى پوشاندى، چشمانشان هرگز آنها را نمى ديد و گوشهايشان نمى شنيد و ذهن آنها بدان نمى رسيد. و خودت فرمودى: ما را ياد كنيد تا من نيز به ياد شما باشم و شكر مرا بجاى آوريد و كفران مكنيد. و فرمودى: اگر شكرگزار باشيد بر نعمتهاى شما مى افزايم و اگر كفران پيشه كنيد، به راستى عذاب من شديد است.
― و تو فرمودى مرا بخوانيد تا شما را استجابت كنم، به راستى كسانى كه با روحيه ى استكبار، خود را فراتر از بندگى من ببينند به زودى به آتش دوزخ داخل خواهند شد و در آن جاويد مى مانند، پس دعا و درخواست از خود را عبادت و ترك دعا را استكبار ناميده اى و تهديد كرده اى كه ترك دعا موجب دخول هميشگى در آتش دوزخ مى شود.
― پس بندگانت تو را به خاطر لطفت ياد مى كنند و با فضلت سپاس مى گذارند و به موجب فرمانت تو را مى خوانند و در راه تو صدقه مى دهند تا از تو زيادت نعمت طلب نمايند. و در اين امر براى آنان، نجات و رهايى از غضب تو و فلاح و رستگارى در پرتو رضايت تو محقق مى شود.
― و اگر يكى از مخلوقات تو از جانب خودش ديگرى را مثل آنچه تو بندگانت را به آنها راهنمايى فرموده اى، راهنمايى مى كرد، به صفت احسان و اعطاء نعمت موصوف مى شد و به هر زبانى مورد ستايش قرار مى گرفت. پس حمد و سپاس براى توست مادام كه راهى براى حمد تو باز است و لفظى باقى است كه با آن حمد تو گفته شود و معنايى در كار است كه به ستايش تو باز گردد.
― اى كسى كه به سبب احسان و فضل، در نزد بندگان، شايسته ى ستايش شده اى و آنان را غرق در نعمت و بخشش نموده اى، نعمات تو در بين ما چه آشكار و پيدا و بخششهايت بر ما چه فراوان و اختصاص يافتن ما به نيكهاى تو چه زياد است!
― تو ما را به دين برگزيده و آيين مورد رضايت و راه سهل و آسان خود هدايت نمودى و نسبت به طريقه ى تقرب به خودت و رسيدن به كرامتت ما را بصيرت دادى.
― خداوندا و تو در زمره ى برگزيده ى اين وظايف و اعمال ويژه ى از واجبات، ماه رمضان را قرار دادى، ماهى كه آن را از ساير ماهها ممتاز نمودى و از بين همه ى زمانها و ايام، آن را انتخاب فرمودى و آن را بر همه ى اوقات سال به نزول قرآن و نور مقدم داشتى و ايمان را در اين ماه مضاعف نمودى و روزه را در آن واجب گردانيدى و بندگان را به قيام در آن براى عبادت ترغيب فرمودى و شب قدر را كه از هزار شب بهتر است در آن تجليل نمودى.
― سپس ما را براى اين ماه بر ساير امتها مقدم داشتى و براى فضيلت آن، ما را انتخاب فرمودى نه ساير ملتها را، و ما به فرمان تو روز اين ماه را روزه گرفتيم و با يارى تو شب را به قيام در عبادت سپرى كرديم و با روزه گرفتن و برخاستن براى عبادت، خود را در معرض رحمتت كه ما را در جوار آن نهاده اى، قرار داديم و آن را وسيله اى براى دريافت ثواب تو ساختيم و خزانه ى تو پر است از آنچه در راهت مورد رغبت باشد. و در آنچه از فضل و عطا از تو درخواست شود، بخشنده اى و نسبت به كسى كه در راه قرب تو مى كوشد، نزديك هستى.
― و اين ماه به گونه اى شايسته ى ستايش در بين ما و همچون يارى نيكو همراه ما بود و بهترين سودهاى جهانيان را به ما رسانيد، و سپس آن هنگام كه وقتش به پايان آمد و مدتش تمام شد و عدد روزهايش به آخر رسيد، از ما جدا شد.
― پس اينك ما با رمضان وداع مى كنيم، همچون وداع با كسى كه جدايى از او بر ما سخت و ناگوار است و روى گردانيدن او از ما، موجب حزن و هراس است و بر ما لازم است كه عهد محفوظ و حرمت شايسته رعايت و حق ادا شدنى او را نگاه داريم. پس اينك مى گوييم: سلام بر تو اى بزرگترين ماه خدا و اى عيد دوستان خدا.
― سلام بر تو اى ارزشمندترين اوقاتى كه با ما همراه بودى و اى بهترين ماه در بين روزها و ساعات.
― درود بر تو اى ماهى كه در آن آرزوها برآورده و نزديك مى شوند و اعمال شايسته در آن فراوان است.
― سلام بر تو دوستى كه وقتى هستى، ارزش تو بسيار بالاست و آن هنگام كه نيستى، فقدان تو دردآور است و نقطه ى اميدى هستى كه جداييت بسيار رنج آفرين است.
― درود بر تو مونسى كه وقتى آمدى، با ما انس گرفتى و اسباب سرور و شادى گشتى و وقتى از كنار ما رفتى، در دل ما هراس انداختى و غمگينمان ساختى.
― درود بر تو همسايه و همنشينى كه در كنار تو قلبها نرم شد و گناهان كاهش يافت.
― سلام بر تو ياورى كه ما را عليه شيطان يارى نمودى و دوستى كه راههاى احسان و نيكى را آسان فرمودى.
― درود بر تو كه چه فراوان است آزاد شدگان راه خدا در تو و چه خوشبخت است كسى كه به خاطر تو ، احترامت را نگه بدارد.
― سلام بر تو كه چقدر گناهان را مى پوشانى و انواع عيوب و زشتيها را مى زدايى.
― درود بر تو كه چقدر بر مجرمان، بخشش دارى و چه اندازه در دلهاى مومنان هيبت و عظمت دارى!
― سلام بر تو ماهى كه هيچ ايام ديگرى شايستگى رقابت با تو را ندارد.
― سلام بر تو ماهى كه از هر آفت و خطرى در امان و سلامتى.
― درود بر تو ماهى كه مصاحبت با تو كراهت ندارد و معاشرت با تو موجب مذمت نيست.
― درود بر تو كه بركات فراوان به ما رساندى و زنگار خطاها و گناهان را از ما شستى.
― سلام بر تو كه وداع با تو از روى دلتنگى نيست و ترك روزه ى تو به جهت خستگى و ملال نمى باشد.
― سلام بر تو كه قبل از فرا رسيدنت، مورد طلب ما هستى و پيش از فوتت، مورد حزن و اندوه ما.
― درود بر تو كه چه بسيار بلاها به خاطر تو از ما دور شد و چه بسيار از خيرات، بواسطه ى تو به ما رسيد.
― سلام بر تو و بر هر شب قدرى كه بهتر از هزار ماه است.
― درود بر تو كه ديروز نسبت به تو چه بسيار حريص بوديم و فردا چه شوقى به تو داريم.
― سلام بر تو و بر فضل تو كه ما از آن محروم شديم و بركات گذشته ات كه از ما سلب گرديد.
― خداوندا ما اهل اين ماهى هستيم كه ما را بدان شرافت بخشيدى و با فضلت به ما توفيق درك آن را عطا فرمودى، در حالى كه شقاوت پيشگان نسبت به وقت گرانبهاى آن جاهل، و به خاطر شقاوتشان از فضل آن بى بهره اند.
― خدايا تويى صاحب آنچه ما را براى آن برگزيدى يعنى شناخت اين ماه و آنچه بدان هدايتمان فرمودى يعنى آداب و اعمال اين ماه. و ما به توفيق توست كه با تقصير و كوتاهى، آن را روزه مى گيريم و عبادت را در اين ماه به پا مى داريم و در آن اندكى از بسيار را بجا مى آوريم.
― خدايا تو را سپاس مى گوييم و در عين حال اقرار به بديهاى خود داريم و معترفيم كه حق تو را ضايع ساخته ايم. عقده ى پشيمانى كه در دل داريم و صداقتى كه در مقام پوزش در زبان ماست، تنها براى توست، پس ما را در برابر آنچه به خاطر تفريط و كوتاهى به ما رسيده، اجرى عطا فرما كه با آن، فضل مورد اميد در اين ماه عزيز را جبران كنيم و از انواع ذخايرى كه همه بدان حرص دارند، چيزى به عنوان عوض دريافت نماييم.
― و براى ما عذرخواهى از درگاهت را به خاطر آنچه كه در حق تو تقصير كرده ايم، مقدر فرما و عمر ما را تا رمضان آينده طولانى فرما و آن هنگام كه ما را به رمضان آينده رساندى به ما كمك كن تا آنچه را كه تو اهل آن هستى يعنى عبادت، انجام دهيم و ما را به حدى رسان كه به آنچه شايسته ى آن ماه است يعنى طاعت، قيام كنيم و از اعمال صالح در طول ماههاى سال، آنچه را كه جبران كننده ى حق تو در دو ماه رمضان حال و آينده است، براى ما پيش آور.
― خداوندا در اين ماه اگر به گناه كوچك يا بزرگى نزديك شديم و يا اگر در معصيتى افتاديم و يا عمدا مرتكب خطايى شديم و يا از روى فراموشى بر خود ستم نموديم و يا حريم و حرمت كسى را زير پا گذاشتيم پس تو بر محمد و آل او درود فرست و ما را در پرده ى عفوت بپوشان و بر ما ببخش و ما را نصب العين ملامتگران قرار مده و زبان طعنه زنندگان را بر ما باز مكن و ما را به كارى وابدار كه سبب جبران و كفاره ى گناهى باشد كه در ماه رمضان از آن نهى كرده بودى، به حق رافتت كه هرگز پايان ندارد و فضلت كه هرگز كاستى نمى پذيرد.
― خدايا بر محمد و آلش درود فرست و مصيبت و اندوه ما را در غم رفتن اين ماه، خودت جبران كن و روز عيد فطر را بر ما مبارك گردان و آن را از بهترين روزهايى قرار ده كه بر ما گذشته است تا پسنديده ترين روز براى جلب عفو و بخشش و محو گناهان باشد و گناهان پنهان و نهان ما را مورد آمرزش قرار ده.
― خدايا با گذشتن اين ماه، از گناهان ما درگذر و با خروج آن ما را از منجلاب گناهان خارج كن و ما را در زمره ى سعادتمندترين افراد به وسيله ى اين ماه و بهره مندترين اشخاص در اين ماه و بانصيب ترين افراد از اين ماه قرار ده.
― خدايا، كسى كه به طور شايسته رعايت حق اين ماه را نموده و حرمت آن را به خوبى حفظ كرده و به شايستگى حدود و احكام اين ماه را بجاى آورده و از گناهان در اين ماه خوددارى نموده و يا به گونه اى به قرب تو راه يافته كه حتما از او راضى شده اى و رحمت خودت را شامل حالش گردانيده اى، پس از خزانه ى دارائيت مثل آن را به ما هم عطا فرما و چندين برابر آن از فضل خويش بر ما ببخشاى، كه به راستى فضل تو كاستى ندارد و خزينه هاى تو كم نمى گردد بلكه افزونتر مى شود و معادن احسان تو هرگز فنا نمى پذيرد و به راستى بخششهاى تو، عطايى است خوش گوار.
― خدايا بر محمد و آلش درود فرست و براى ما پاداش روزه داران و يا اجر كسانى كه اين ماه را تا روز قيامت به عبادت مشغولند ثبت فرما.
― خداوندا ما به سويت توبه مى كنيم در روز عيد فطر كه آن را براى اهل ايمان روز عيد و شادى قرار دادى و براى اهل دين خود روز اجتماع و هميارى مقرر نمودى، توبه از گناهانى كه مرتكب شده ايم و از كارهاى ناپسندى كه انجام داده ايم يا نيتهاى بدى كه در دل داشته ايم، توبه اى خالص از هرگونه شك و اضطراب. پس خداوندا اين توبه را از ما بپذير و از ما راضى شو و ما را بر اين توبه ثابت و پايدار بدار.
― خداوندا به ما ترس از عقاب جهنم و اشتياق به ثواب موعود را كرم فرما تا لذت آنچه بدان تو را مى خوانيم و ناگوارى آنچه از آن به تو پناه مى آوريم را دريابيم.
― و ما را از توابين درگاهت قرار ده، آنان كه محبت خودت را در حق آنان لازم كرده اى و بازگشت آنان به طاعت و بندگيت را پذيرفته اى اى عادلترين عدالت پيشگان.
― خداوندا از تمامى پدران و مادران و اهل دين ما درگذر، چه آنها كه درگذشته اند و چه آنها كه تا روز قيامت مى آيند و باقى مى مانند.
― خدايا بر محمد، پيغمبر ما و آل او درود فرست همچنانكه بر فرشتگان مقرب درگاهت درود مى فرستى و بر او و آل او درود بفرست آنگونه كه بر انبياء و رسولانت درود مى فرستى و همانگونه كه بر بندگان صالحت درود فرستاده اى و بلكه بالاتر از آن، اى پروردگار عالميان. درودى كه بركت آن به ما برسد و نفع آن شامل حال ما گردد و دعاى ما به خاطر آن مستجاب شود. به راستى تو كريمترين كسى هستى كه مورد رغبت و ميلى و با كفايت ترين فردى هستى كه مورد توكل قرار مى گيرى و بخشنده ترين كسى هستى كه از فضلت درخواست مى شود و تو بر هر كارى توانايى.