درباره‏ى وداع ماه رمضان

از دعاهاى امام عليه‏السلام است درباره‏ى وداع ماه رمضان

•    خدايا،اى كه در عوض احسان پاداش نخواهى.
•    و هرگز از بخشش و دهش پشيمان نباشى.
•    اى كه به بنده‏ات به برابر مزد ندهى و پيش از آن كه سزد در كفش نهى.
•    احسانت بى سابقه و عفوت از سر تفضل بود، كيفرت عين عدل، و تقديرت همى نيك باشد.

•    اگر عطا كنى تحفه‏ات به منت نيالايى. و اگر محروم نمايى حرمانت جور به شمار نيايد.

•    هر كه تو را شكر كند پاداشش دهى با آن كه تواش سپاس الهام نموده‏اى.
•    هر كه تو را ستايد جزاى خيرش دهى با آن كه تو خود تعليمش داده‏اى.
•    عيب كسان را مى‏پوشانى و اگر مى‏خواستى رسوايش مى‏كردى و بر آنان عطا مى‏كنى كه اگر اراده مى‏كردى محرومش مى‏ساختى؛ با آن كه هر دو سزاوار و حرمانند. ولى تو اى خدا كردارت بر پايه تفضل بنا نهادى و قدرتت را بر اساس عفو جارى ساخته‏اى.

•    با گنه پيشگان به بردبارى روبه‏رو شوى، و به كسانى كه سر آن دارند كه به خويش ستم كنند مهلت دهى باشد كه با اين مدارا به سويت بازگردند و در مؤاخذشان نمى‏شتابى بادا كه روى به تو آرند. تا آن كه لايق هلاك است گرفتار عذاب نگردد، و آن كه سزاوار فلاكت است به آن دچار نشود، مگر پس از اين كه عذر بسيار به او داده باشى و حجت بى‏شمار بر او داشته باشى، كه اين لطفى از سرچشمه عفو تو باشد اى بخشنده بزرگوار و تحفه‏اى است از گنج عطوفتت اى بردبار.

•    تو همانى كه براى بندگانت درى به سوى عفوت برگشوده‏اى، و توبه‏اش ناميدى و بر آن از قرآنت آياتى برنهاده‏اى تا كسى آن در را گم نكند و فرموده‏اى كه خجسته باد نامت: «به سوى خدا توبه‏اى پاك و خالص كنيد باشد كه پروردگار گناهانتان را ناديده انگارد و شما را به بهشتى كه جوى‏ها در آن جارى است داخل نمايد.»؛

•    روزى كه خداوند، پيامبرش و مؤمنانى كه با اويند خوار نكند؛ آنان كه نور ايمانشان از پيش رو و سمت راستشان درخشان است و يك صدا مى‏گويند: پروردگارا نور ما را كامل گردان و ما را ببخشاى كه بى گمان تو بر همه چيز توانايى». پس آن كه از ورود به چنين سرايى پس از برگشودن آن و نشان نهادن بر آن غفلت ورزد چه عذرى تواند آورد؟

•    خدايا، تويى كه در معامله با بندگانت سود كردنشان را بر خود بايسته كرده‏اى و به گاه روى آورد به آستانت كاميابى‏شان و افزون به بهره‏شان اراده نموده‏اى، و فرموده‏اى كه فرخنده و فرهمند باد نامت: «هر كه نيكى كند مزدش ده برابر بود و آن كه بدى مرتكب شود كيفرش تنها همانند آن باشد».

•    و نيز فرموده‏اى: «داستان كسانى كه اموالشان در راه خدا انفاق مى‏كنند مانند دانه‏اى است كه هفت خوشه به بار آورد كه هر كدام داراى صد دانه باشد. خداوند به هر كه بخواهد پاداش دو چندان مى‏دهد» و هم چنين فرموده‏اى: «كيست كه به خداوند وام نيكويى دهد تا خداوند آن را به چندين برابر به او بازگرداند». و مانند اين آيات كه در قرآن درباره دو چندانى پاداش نيكوكاران نازل كرده‏اى.

•    خدايا، تو آنى كه بندگانت را از پرده غيب، پيام فروفرستادى، و با دعوت خود كه سود آنان را دربردارد بر امورى هدايت كردى كه اگر از آنان پنهان مى‏داشتى ديدگانشان آن را نمى‏ديد و گوش‏هايشان آن را نمى‏شنيد و خردهايشان هرگز به آن نمى‏رسيد. فرموده‏اى «مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم و شكر مرا به جاى آوريد و ناسپاسى مكنيد» و فرموده‏اى «سوگند كه اگر شكر كنيد بركت همى افزايم و اگر ناسپاسى كنيد عذابم سخت گران بود».

•    و فرموده‏اى: «مرا بخوانيد تا اجابت كنم شما را، آنان كه از عبادتم روى برتابند به زودى ذليلانه به جهنم رهسپار شوند». پس نيايشت را عبادت و ترك آن را سركشى ناميده‏اى و مردمان را در صورت ترك آن به سقوط ذلت بار در جهنم تهديد كرده‏اى.

•    پس خدايا آنان تو را به نعمتت ياد كردند و بر احسانت سپاس گزاردند، و به فرمانت تو را خواندند و براى دستيابى به احسان بيشتر در راه تو صدقه دادند تا اين كار مايه نجاتشان از خشمت و سبب نيل به خشنودى‏ات باشد.

•    خدايا، اگر آفريده‏اى ديگرى را آن سان كه تو بندگانت را راه مى‏نمايى راه مى‏نمود از او به نيكوكارى ياد مى‏كردند و به ولى نعمتى آفرين مى‏گفتند و به هر زبانش مى‏ستودند. پس خدايا، ستايش تنها تو را سزد تا آن گاه كه راهى براى ستودنت باشد، و لطفى براى ستايشت برجاى ماند، و در خور بيان آن معنايى تواند.

•    خداوندا، اى كه با احسان خويش بندگان را توفيق ستودنت داده‏اى و آنان را غرقه درياى نعمتت ساخته‏اى، شگفتا! چه آشكار است نعمتت در ميان ما، و چه سرشار است احسانت بر ما، و چه ممتاز است نيكى‏ات به ما.

•    خدايا، ما را به دينت كه برگزيده‏اى، و آيينت كه پسنديده‏اى ره نمودى، و به طريق بندگى‏ات كه آسانش نموده‏اى هدايت فرمودى، و ما را به راه تقرب به درگاهت و رسيدن به گنج كرامتت بينا ساختى.

•    بار خدايا، تو ماه رمضان را از تكاليف ممتاز و از واجبات ويژه قرار دادى و آن ماهى است كه در ميان ماه‏ها ويژگى ديگرى بخشيده‏اى، و از تمامى اوقات و زمان‏ها آن را برگزيده‏اى، و بر همه ايام سال برترش ساخته‏اى زيرا كه در آن قرآن و نور فروفرستادى، و بر ايمان مردم درش چند برابر افزودى، و روزه‏دارى را در آن واجب كردى، و خواهان برپاى داشتن عبادتت شدى، و شب قدرش را كه برتر از هزار ماه است گرامى داشتى.

•    سپس با عبادت اين ماه، ما را بر ديگر امت‏ها برترى بخشيدى و به فضل و كرمت تنها ما را از ميان اقوام براى اين ماه برگزيدى، پس ما به فرمانت روزهايش را روزه گرفتيم و به يارى‏ات شب‏هايش به عبادت برخاستيم، و با روزه و نمازش به دنبال رحمتت كه برايمان منظور داشته‏اى بوديم و آن را وسيله‏اى براى كسب پاداشت ساختيم، خداى من، تو به دادن آنچه از آستانت تمنا شود توانايى و آنچه از گنج كرمت تقاضا شود بخشاينده‏اى، و به آن كه تقربت جويد همى نزديكى.

•    خدايا، اين ماه در ميان ما بس ستودنى زيست و با ما به نيكويى بسيار همرهى كرد، و ما را به گران بهاترين سود جهانيان بهره‏مند نمود سپس با پايان يافتن و به سر آمدن زمانش و برچيده شدن بساط ايامش از ما جدا شد.

•    و ما او را بدرود مى‏گوييم بسان بدرود كسى كه فراقش بر ما بس گران است و هجرانش مايه وحشت اندوه بيكران است؛ مانند وداع با كسى كه برايش بر عهده ما پيمانى است كه بايد نگاه داريم و حرمتى كه بايد رعايت نماييم، و حقى كه بايد ادايش كنيم. و اينك ما اين گونه او را وداع مى‏گوييم: بدرود اى ماه بزرگ خداوند، و اى عيد دوستان پروردگار.

•    بدرود اى ارزشمندترين زمان براى همراهى، و اى بهترين ماه در تمامى دوران.

•    بدرود اى ماهى كه در آن آرزوها دست يافتنى گردد، و اعمال شايسته در آن گسترده شود.

•    بدرود اى همدمى كه تا هستى ارج و ارزشت بسيار است، و جدايى‏ات برايمان فاجعه بار، و مايه اميدى هستى كه هجرانش بسى ناگوار.

•    بدرود اى هم نفسى كه به گاه آمدن انس و شادى آفريدى و به هنگام رفتن هراسانمان ساختى.

•    بدرود اى هم‏سايه‏اى كه در كنارت قلب‏هايمان رقت آورد، و گناهانمان كاهش يافت.

•    بدرود اى ياورى كه ما را در نبرد با شيطان يارى داد، و اى همراهى كه راه‏هاى نيكى را هموار ساخت.

•    بدرود اى كه در تو آزادگان از عذاب الهى چه بى‏شمارند، و آنانى كه حريم حرمتت را پاس مى‏دارند چه خوشبختند.

•    بدرود كه چه بسيار گناهان را كه زدودى، و چه پرشمار عيب‏ها را كه پوشاندى.

•    بدرود اى ماهى كه چه دير باز و پردرنگ بودى بر تبهكاران، و چه پرشكوهى در دل مؤمنان.

•    بدرود اى ماهى كه هيچ زمانى همتايش نباشد.
•    بدرود اى كه از هر نظر مايه سلامت بودى.
•    بدرود اى كه نه در مصاحبت تو ناخوشايندى بود، و نه در معاشرتت ناپسندى.

•    بدرود اى ماهى كه با بركات بر ما درآمدى و از ما زنگاره‏هاى پليدى گناهان پيراستى.

•    بدرود اى ماهى كه وداع با تو نه از سر انزجار است و ترك روزه‏ات نه از روى ملال.

•    بدرود اى كه پيش از آمدنت دل در آرزويت بستيم و اينك در اندوه فراقت نشستيم.

•    بدرود كه چه بسيار بدى‏ها كه به بركت تو از ما دور شد و چه بى‏شمار خوبى‏ها كه به واسطه تو بر ما ارزانى شد.

•    بدرود تو را و شب قدر را كه از هزار ماه برتر است.
•    بدرود اى كه ديروز چقدر به تو دل بسته بوديم و فردا چقدر در آرزويت نشينيم.

•    بدرود تو را و فضيلت را كه از آن محروم گشتيم و آن نعمت‏هايت كه ديگر تمام شد و ما به سادگى از كنارشان گذشتيم.

•    بار خدايا، ما اهل اين ماهيم كه بدان شرافتمان بخشيدى، و به فضلت ما را در آن توفيق درك آن دادى آن گاه كه تيره‏بختان قدرش ندانستند و از فضيلتش با شقاوتشان محروم شدند.

•    خدايا، اين تويى كه معرفت اين ماه را به عهده گرفتى و ما را برايش برگزيدى و به آيين آن هدايت نمودى. ما به يارى تو به روزه‏اش و عبادتش برخاستيم، با آن كه به كوتاهى در آن اقرار داريم و اندكى از بسيار به جا آورديم.

•    بار خدايا، ستايش تنها تو را سزد، اينك اقرار به بدكردارى و اعتراف به كاهلى خويش داريم، و تنها به درگه تو از كرده‏مان پشيمانى آريم، و پوزش راستينى بر زبان رانيم پس تو خود به جاى كاهلى‏مان در اين ماه اجرى عطايمان نما تا فضيلت گرانبهاى اين ماه را كاملا دريابيم، انواع گنج‏هايى كه آرزويش را داريم پاداش گيريم.

•    خدايم، عذر ما را بر كوتاهى در اداى حقت در اين ماه جامه قبول بپوشان، و عمرى كه در پيش روى داريم به ماه رمضان آينده برسان، و آن گاه ما را در به جاى آوردن عبادتت آن سان كه مى‏سزد موفق گردان، و ما را آن چنان كه سزاوارى به طاعتت بگمار، و به اعمال شايسته كه جبران بايسته‏هاى اين ماه رمضان و آن ديگر كند موفق دار.

•    خداوندا، در اين ماه اگر لحظه‏اى لغزش يا خطا كرديم، يا به ورطه گناهى درافتاديم يا در اين ماه خواسته يا ناخواسته مرتكب خطايى شديم، و ستمى بر خود روا داشتيم يا حرمت ديگرى شكستيم، پس بر محمد و خاندانش درود فرست و با ستاريتت عيب‏هاى ما را بپوشان، و با عفوت گناهان ما را ببخشاى، ما را در برابر ديدگان ملامت گران مگذار، و زبان نكوهش كنندگان بر ما مگشاى، ما را به كارى گمار كه مايه زدودن آنچه در اين ماه از ما نپسنديده‏اى شود و كفاره آن گردد؛ به مهربانى‏ات كه پايانى ندارد و احسانت كه هرگز كاستى نشايد.

•    بار خدايا، بر محمد و خاندانش درود فرست و خسران رفتن ماه رمضان را برايمان جبران نماى، و روز عيد فطر را بر ما مبارك فرماى، و آن را از بهترين روزهاى زندگانى‏مان كه بر ما گذشته و عفو تو را برايمان به ارمغان آورده و مايه زدودن گناهمان گشته ساز. و گناهان پنهان و آشكار ما را بيامرز.

•    پروردگارا، با پايان يافتن اين ماه، گناهكارى ما را ديگر پايانى ده، و با رفتن آن ما را از ورطه خطاكارى از اين پس رهايى ده. ما را از نيك‏بخت‏ترين اهل اين ماه، و پرنصيب‏ترين آنان، بهره‏مندترين ايشان گردان.

•    خدايا، هر كه حق اين ماه را به نيكى رعايت كرد، و حرمتش را به خوبى پاس داشت و به احكامش چنان كه شايسته است پرداخت و از گناهان به خوبى خود را دور ساخت و به اعمالى كه مايه قربت و سبب خشنودى‏ات، و موجب نزول رحمت توست تقرب جست، همانند آنچه به او بخشيده‏اى از كرمت به ما نيز عطا فرماى و چندين برابرش از كان فضل و نعمتت به ما ارزانى نماى، كه فضل تو هرگز كاستى نيابد و گنجينه‏هاى دارايى‏ات بى‏گمان پايانى ندارد بلكه همى افزون و سرشار شود؛ چون گنج‏خانه‏هاى احسانت دستخوش فنا نشود و داد و دهشت پيوسته مهيا و گوارا بود.

•    خداوندا، بر محمد و خاندانش درود فرست و براى ما پاداشى به سان پاداش روزه داران و عابدان درگاهت در اين ماه تا جهان باقى است در نظر گير و ثبت فرماى.

•    خدايا، ما در اين روز عيد فطر كه آن را براى مؤمنان عيد و مايه سرور قرار داده‏اى و براى اهل دينت روز همايش و هم يارى گردانيده‏اى از هر گناهى كه مرتكب شده‏ايم، يا كار بدى كه پيش‏تر كرده‏ايم، يا انديشه بدى كه در دل داشته‏ايم، به سوى تو توبه مى‏كنيم به سان توبه كسى كه آهنگ بازگشت به گناه در دل ندارد، و بعد از آن ديگر هرگز به خطاكارى دست نيازد، توبه‏اى كه خالص و پاك از هر شك و ترديدى باشد، پس خدايا توبه‏مان بپذير، و از ما خشنود باش و ما را بر آن ثابت قدم دار.

•    خداوندا، بيمناكى از عذابت كه به آن تهديد كرده‏اى و دل خوشى به ثوابت را كه به آن بشارت داده‏اى چنان نصيبمان نماى تا از هم اينك لذت آنچه از تو خواسته‏هايم و اندوه آنچه از آن به تو پناه آورده دريابيم.

•    ما را در آستانت از توبه كاران گردان كه بر خود محبت و مهرورزى‏ات به ايشان لازم كرده‏اى، و از آنان بازگشت به بندگى‏ات پذيرفته‏اى اى خدايى كه از همه دادگران دادگرترى.

•    بار خدايا، پدران و مادران و هم كيشان ما را هر كه در گذشته و هر كه در آينده تا روز قيامت آيد بيامرز.

•    خداوندا، بر محمد، پيامبرمان، و خاندانش درود فرست آن سان كه بر فرشتگان آستانت درود فرستادى. بر او و خاندانش درود فرست آن چنان كه بر ديگر پيامبرانت درود فرستادى و بر او و خاندانش درود فرست آن گونه كه بر بندگان شايسته‏ات درود فرستاده‏اى، بلكه برتر از آن درودها، اى پروردگار جهانيان، درودى كه بركتش به ما نيز رسد و سودش شامل حالمان گردد، و در پرتوش دعايمان اجابت شود كه بى گمان تو كريم‏ترين كسى باشى كه به سويش روى آورند و بى نيازترين كه به او توكل شود و بخشنده‏ترين كه از وى درخواستى شود و تو بر هر كارى توانايى.