اينها تبديل به کليد هدايت شدند و با هر که برخورد بکنند در هر کجا، در هر شرايطي، عاشقانه مي‌خواهند مردم را اصلاح کنند و عاشقانه مي‌خواهند هر راه انحرافي را به روي مردم ببندند اين وضع اينهاست تا زماني که با مردم سر و کار دارند، با فرد سر و کار دارند، با خانواده‌ها سر و کار دارند، با جامعه و ملت سر و کار دارند.

اولين جمله نوراني خطبه 86 «ان من احبّ عبادالله اليه عبدا اعانه الله علي نفسه»   دربردارنده چندمحور بسيار مهم است. يکي مسئله عبد است که دورنمايي از ارزش عبوديت در يک جلسه بيان شد.

کلمه «نظر» در عربي با «رويت» يقيناً فرق مي‌کند. نظر نگاه با فکر و عقل و علم است که در اين جمله با «فاء» که حضرت سر «فابصر» آوردند نشان مي‌دهد که اين نوع نگاه انسان را وارد عرصة بصيرت مي‌کند. حالا اين نظر به چيست؟

کمک خداوند به انسان که در اين جمله الهيه مطرح است با سه معنا ذکر شده. اعانه بر نفس، اعانه بر معرفت نفس است.

در لغت عرب عزيز به معناي شکست ناپذير است. لذا آياتي که در مقابله با دشمن آمده‌است، و درباره رودرروي با مشرکين و کفار است پايان اين آيات [ان الله عزيز حکيم يا عليم]  بيشتر است. يعني هر اسبي مي‌خواهيد بتازانيد خدا قدرت شکست ناپذير است.

با بيان يک مقدمه کوتاه که از سوره مبارکه ص و صافات گرفته شده به خواست خدا و به توفيق او بحث وارد اصل خطبه مي‌شود.

کساني که اهل نظر و اهل دقت و اهل بينش هستند هر چيزي را که نگاه مي‌کنند هر جرياني را که مي‌بينند، اهل درس گرفتن و عبرت گرفتن هستند و نگاهي که دارند کاملا به نفع خودشان است، به بيداري آنها اضافه مي‌کند، به توقف آنها نسبت به گناه اضافه مي‌کند.

دل وقتي بيمار مي‌شود و دچار بيماري‌هاي رذائل همچون کبر و حسد و غرور و ريا مي‌گردد. اگر آدم در مقام معالجه برنيايد و بخصوص که نخواهد معالجه بشود و اعمال و اخلاقش را براساس آن امراض ادامه بدهد يک عذاب دنيايي دارد.

جلباب به معناي لباس است. احتمالا معني جمله اين است که خوف سراپاي قلب عباد خدا را که مورد اعانت و ياري حضرت حق هستند پوشانده و از اين نظر چيزي کم ندارند. خوفشان يک خوف کامل و کاربردي است.

مرگ قلب به معناي مرگ طبيعي انسان نيست بلكه به اين معنا است که قلب از ارزشهاي مربوط به ايمان به خدا و انبياء و خوف قيامت خالي بشود و دچار آلودگي‌هاي دنيوي بشود.

اين چه قلبي است که چراغ هدايت در آن روشن مي‌شود. چه قلبي است که چراغدان چراغ هدايت است هم نسبت به خود صاحب قلب و هم نسبت به ديگران.

ما از آيات قرآن و روايات استفاده مي‌کنيم که مانع اين راه هواي نفس است يا به عبارت قرآن و روايات شهوت است، به عبارت ساده تر هواي نفس، شهوات عبارت است از مجموعۀ خواسته‌هايي که انسان برايش پيدا مي‌شود و اين مجموعه خواسته‌ها با خواسته‌هاي پروردگار در ضد است در خلاف خواستۀ حق است

امام با به کار گرفتن حرف قد که حرف تحقيق است، اين بزرگواران را بيناي به راه مي‌بينند. اين راه چه راهي است؟ شما به هر محققي و به هر متخصصي در مسائل نهج البلاغه مراجعه کنيد يا شروح مهمي که بر نهج البلاغه زده شده است ملاحظه مي‌کنيد که همه اين راه که اينها بيناي به آن راه شدند صراط مستقيم حق مي‌دانند.

چه مزد و پاداش عظيمي است که پروردگار مهربان عالم به محبوبترين بندگانش به خاطر نشان دادن شايستگي و لياقت و آراسته شدن به ارزش‌ها مانند حزن مثبت و خوف مثبت عنايت کرده است. کم نيست که چراغ هدايت الهي در قلب روشن بشود و بدرخشد، شعاع بيندازد

گناهان کبيره را در ذهن مردم کوچک مي‌کنند، مي‌شکنند، سبک مي‌کنند و نهايتا زمينه سازي مي‌کنند که اگر کسي گناهي مرتکب شد ناراحت نشود. حالا با تحريف معاني قرآن اين کار را مي‌کنند، با تحريف روايات اين کار را مي‌کنند در هر صورت يک گروه خطرناکي با اين کارشان باعث گسترش گناهان کبيره در جامعه مي‌شوند